عنوان شهر زیرزمینی واژه‌ای است که نامش هم انسان را به شگفتی وا می‌دارد چه رسد به دیدنش، شوق دیدار از این شهر به حدی بود که 7 صبح از شیراز به راه افتادم و به امید دیدن آن در مسیر بازگشت به قزوین، بدون فوت وقت و توقف بیجا، به نوش آباد در حوالی کاشان رسیدم.
قدمت این شهر زیرزمینی به دوران ساسانیان باز می‌گردد؛ انوشیروان هنگام گذر، این منطقه را خوش و آب و هوا می‌یابد و در آن ساکن می‌شود، به همین دلیل این منطقه را انوش‌آباد می‌گویند، طی سالیان سال تغییر نام پیدا کرده و نوش‌آباد می‌شود. مغول‌ها و افغان‌ها که به کاشان حمله می‌کردند، به علت برج و بارو مستحکم ناکام مانده و شهر را محاصره می‌کردند، در زمان محاصره، مهاجمانی که از یورش به کاشان ناکام می‌ماندند، جهت تامین آذوقه و غنایم به نوش‌آباد حمله می‌کردند، بنابراین این شهر زیرزمینی، حکم پناهگاه را داشته است.
نوش آباد در فاصله 10 کیلومتری کاشان قرار دارد و بافت مرکزی شهر تقریبا سنتی باقی مانده، با کوچه‌هایی باریک که به سختی ماشین می‌تواند از آنها عبور کند.
شهر زیرزمینی در حال حاضر دو درب اصلی دارد که یکی از آنها قابل رفت و آمد می‌باشد، این درب ورودی متعلق به آب انباری است که در دوره‌ی صفویه در کنار این شهر ساخته شده و باستان شناسان از پاشیر آن مسیری برای ورود به طبقه منفی 2 شهر زیرزمینی ایجاد کرده‌اند.
یکی از ویژگی‌های این آب انبار داشتن دیوارهای مدور است، برخلاف آب انبارهای قزوین، گنبد بر روی بنایی مکعب شکل ساخته نشده است، بلکه بر روی بنایی دایره‌ای استوار است.
از این زاویه ساختار داخلی آب انبار به خوبی مشخص است
این پناهگاه زیرزمینی در 3 طبقه از عمق 4 تا 18 متری زمین و در وسعت 4 کیلومتر مربع ایجاد شده است. راه ورودی هم از طریق چاه‌هایی بوده که صورت مخفیانه ایجاد و از آنها حفاظت می‌شده است. بعضی از چاه ها به منفی 1، بعضی به منفی 2 و حتی منفی 3 هم راه داشته‌اند.
مجموعه این شهر را دالان‌هایی باریک با ارتفاع تقریبا یک و نیم متری و اتاقک‌هایی کوچک جهت اقامت تشکیل می‌دهد، بعضی اتاقک‌ها روبروی هم قرار دارند و بعضی‌ها که مختص خانواده‌های پرجمعیت‌تر است، بزرگ‌تر می‌باشند.
حفر چاه فاضلاب توسط یکی از اهالی نوش‌آباد در دهه 80 منجر به کشف شهر زیرزمینی نوش آباد شد، تصویر این چاه را در زیر می‌توانید مشاهده کنید.
این مجموعه تماما با خاک رس ساخته شده است، در دیواره‌ها محلی برای قرار دادن پیه‌سوز تعبیه شده است.
ورود تنها از طریق چاه‌ها مسیر بوده، از آنجایی هم که شهر کارکرد دفاعی داشته، در مسیر هر چاه، قسمتی برای نشستن نگهبان تعبیه شده است. در زیر به ترتیب چاه ورودی به طبقه منفی 3 را مشاهده می‌کنید.
در سرتاسر مجموعه تله‌هایی برای مقابله دشمن تعبیه شده است، به طور مثال تصویر زیر یکی از چاه‌های حفر شده جهت سقوط دشمن می‌باشد.
در این مجموعه چاه‌های انحرافی برای گول زدن دشمن هم ایجاد شده است، چاه چند متر به پایین می‌رود و پس از طی مسافتی رو به جلو به بن‌بست می‌رسد، این مسیر به حدی تنگ است که فرد مورد نظر باید سینه خیز حرکت کند.
همچنین، درب ورودی به بعضی بخش‌ها کوتاه بوده و پشت آن جایگاه نگهبان قرار داشت، که افراد تنها بتوانند با سر و در حالت غیر دفاعی وارد شوند.
علت تنگ و باریک بودن راه‌های ورودی عدم توانایی حمل سلاح توسط دشمن و ورود به صورت نفر به نفر بوده تا فرصت مقابله و دفاع فراهم باشد.
اتاق‌ها بسیار کوچک هستند، بزرگترین اتاق مجموعه، که به اتاق تجمع یا مشورت معروف است و دارای سکو برای نشستن نگهبان و طاقچه می‌باشد را در زیر می‌توانید ببینید و آن را با یک اتاق معمولی در ادامه مقایسه کنید.
این شهر دارای سرویس بهداشتی هم بوده که شامل یک اتاق بسیار کوچک و یک چاه چند متری در وسط آن می‌باشد.
و اما جذاب ترین قسمت، چاهی است که به چاه اکسیژن شهرت یافته و وظیفه تامین هوای مجموعه را عهده دارد، چاه اکسیژن 5 متر به سمت پایین، 15 متر به سمت جلو و 11 متر بالا می رود و نهایتا متصل به طبقه منفی 1 می‌شود. روی دیواره‌های چاه جای پا وجود دارد، درپوشی با یک سوراخ هم روی چاه وجود داشته تا مانع از خشک شدن دیواره‌های رسی توسط جریان هوا شود.
مجموعه این شهر طی سالیان سال توسط سیلاب‌ها پر شده بود که توسط باستان شناسان در حال گشایش است، هم اکنون 400 متر از مجموعه قابل بازدید است.
26 فروردین 1396
پ.ن: به علت شرایط نوری بسیاری بد و نبود تجهیزات کافی، کیفیت بد تصاویر را به بزرگی خودتون ببخشید 🙂
ممنون اطلاعات مفید و خوبی بود